Naaldenindustrie in Iserlohn Duitsland

Veel van mijn naalden uit mijn naaldenverzameling komen uit Duitsland. Door in contact te komen met een oude Iserlohn naaldenverzamelaar ontdekte ik, dat er achter de naaldenmapjes die vooral voor de grafische stijl en opmaak zo waardeer een rijke geschiedenis heeft. Enige tijd geleden nam ik een grote partij naalden en spelden over van een verzamelaar uit Duitsland. De al behoorlijk op leeftijd zijnde verzamelaar verzekerde dat het allemaal naalden, spelden en speldendoosjes zijn uit Iserlohn (die hij jarenlang had verzameld op rommelmarkten en antiekmarkten). Het duurde even voor ik van het merk Amazona de herkomst vond van de naaldendoosjes en haarspeldjes, maar door hem weet ik dat ze uit Iserlohn komen. Wat er met de merknaam is gebeurd of de fabriek dat weet ik niet. Ik zie nog wel in kartonnen doosjes, via de leverancier Prym decoratiespelden die Amazon heten, voorbij komen op het internet, maar de herkomst van de merknaam Amazona heb ik niet kunnen ontdekken.

De geschiedenis van Prym naalden is ook een zeer interessante, die naar ik mijn heb laten informeren ook als oorsprong Duitsland heeft sinds 1559.

_{"A family business with roots back to 1530: That means valuable traditions and a history of which we can be proud. Over the centuries, Prym has always been committed to our customers and this has paved the way for our Europe-wide market leadership. The Prym Consumer Network is a globally successful company with approximately 3,300 employees and offices throughout Europe, Asia, America and Africa. Our strength is also thanks to our customers, for which we always develop well thought out programs and products which ensure success."}

Elke keer als ik een merk ontdek dat uit Iselohn komt, zal ik deze vermelden in dit artikel. Tot nu toe heb ik gevonden:

• Amazon
• Blutenzauber
• Prym (eerste productie)

Mijn Duits is niet helemaal optimaal, dus ik heb de Google translate functie gebruikt om de geschiedenis van de naaldeninsdustrie uit Iserlohn te vertalen. Dus "pin" me niet vast op vertaalfoutjes.

Geschiedenis van de Iserlohner naaldenindustrie

De naaldproductie werd in Iserlohn in de 18e eeuw geïntroduceerd en leidde niet in de laatste plaats voor de instroom van de katholieke "Nadler's" uit het Rijnland, die door een vergunning van de Pruisische koning in 1745 een katholieke gemeenschap in Iserlohn kon stichten, tot succes. Tot 1800 waren de naalden in Iserlohn alleen gemaakt van ijzerdraad, voor de productie van een oognaald waren 110 handmatige stappen nodig.

De productie van stalen naalden begon in 1794 en al in 1804 kon Iserlohn concurreren met Aken en Engeland, de exportmarkt bereikte Rusland, Nederland, Frankrijk en Spanje.

In 1827 kwamen de eerste machine-geproduceerde naalden naar Iserlohn uit Engeland en binnen 10 jaar veroverden ze de markt. Om de achteruitgang van de fabricage van Iserlohner te voorkomen, heeft de Iserlohner commissaris Joh. Steph. Witte zijn zoon Hermann Witte samen met de mechnicus Carl Hobrecker van Hamm naar Engeland gestuurd om de machines daar te bespioneren en machines voor naaldproductie te ontwikkelen. De meester-slotenmaker Friedrich Kaiser uit Iserlohn speelde ook een sleutelrol in de verdere industrialisering van de naaldenfabrieken. Na 1860 werd de Centrale Fabriek opgericht. De naaldproductie van Iserlohn kreeg een speciale positie in heel Europa omdat het de eerste exportindustrie was in "goedkope kwaliteiten" - 2/3 van de goedkope naalden werd gemaakt in Iserlohn. Exporterende landen waren toen vooral China, India en Japan.

Na 1880 werd de bestaanszekerheid door minder nieuwe producten op de markt te brengen. Hiertoe werden ze gedwongen door stijgende kosten van energie, grondstoffen en lonen en de invoering van socialezekerheidsbijdragen en het beperken van werk door vrouwen en kinderen. Maar slechts vier Iserlohner-naaldenfabrieken slaagden erin deze ommekeer te realiseren. Het was rampzalig dat geen van de Iserlohn-fabrieken begon met het produceren van naaimachinenaalden, dus mistten zij een geweldige kans.

Vanwege overproductie werd de eerste "prijsregulering" in 1888 geïntroduceerd. Dit werd in 1895 gevolgd door het "Needle-syndicaat" en in 1907 door het distributiekartel "Deutsche Nadelindustrie GmbH" gevestigd in Iserlohn.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Iserlohn afgesneden van de wereldmarkten, sommige bedrijven moesten de productie stopzetten, samenvoegen of extra producten in hun assortiment opnemen. Tussen 1917 en 1967 kochten de "Rhenish Needle Factories" in Aken acht naaldenfabrieken en exporthuizen van Iserlohn. Sinds het begin van de naaldindustrie zijn ongeveer 150 bedrijven in Iserlohn geliquideerd, in het jaar 1987 waren er nog maar acht klein naaldbedrijven over.

Met het verkrijgen van het bedrijfsarchief van de naaldenfabriek Friedrich Hanebeck ontving het stadsarchief voor het eerst een uitgebreide kiijk in de geschiedenis en traditie van een lang voor deze streek belangrijke industrie in Iserlohn.

Er moet benadrukt worden dat ook door de aanzienlijke overblijfselen van het onroerende goed die zijn overgenomen een belangrijke basis voor de "Needle Industry Department" van het Stadsmuseum van Iserlohn is gecreeërd.

Geschichte der Iserlohner Nadelindustrie

Die Nadelproduktion wurde in Iserlohn im 18. Jahrhundert eingeführt und führte nicht zuletzt durch den Zuzug katholischer Nadler aus dem Rheinland, die aufgrund einer Genehmigung des preußischen Königs aus dem Jahr 1745 eine katholische Gemeinde in Iserlohn gründen durften, zu dauerhaftem Erfolg. Bis 1800 wurden die Öhrnadeln in Iserlohn nur aus Eisendraht  gefertigt, für die Herstellung einer Öhrnadel waren 110 Handarbeitsgänge notwendig.

1794 wurde mit der Produktion von Stahlnadeln begonnen und schon 1804 konnte Iserlohn mit Aachen und England konkurrieren, der Absatzmarkt reichte bis Russland, Holland, Frankreich und Spanien.

1827 kamen von England die ersten maschinengefertigten Nadeln nach Iserlohn und innerhalb von 10 Jahren eroberten diese den Markt. Um den Niedergang der Iserlohner Fabrikation zu verhindern, schickte der Iserlohner Kommerzienrat Joh. Steph. Witte seinen Sohn Hermann Witte zusammen mit dem Mechaniker Carl Hobrecker aus Hamm nach England, um die dortigen Maschinen auszukundschaften und Maschinen zur Nadelherstellung zu entwickeln.  Maßgeblichen Anteil an der weiteren Industrialisierung der Nadelfabriken hatte auch der Iserlohner Schlossermeister Friedrich Kaiser. Nach 1860 wurde der zentrale Fabrikbetrieb eingeführt.

Die Iserlohner Nadelproduktion nahm in ganz Europa eine besondere Stellung ein, weil sie die erste Exportindustrie in “billigen Qualitäten” war - 2/3 der billigen Nadeln wurden in Iserlohn gefertigt. Exportländer waren vor allem China, Indien und Japan.

Nach 1880 wurden die Nadelfabriken durch steigende Kosten für Energie, Rohstoffe und Löhne und durch die Einführung der Sozialabgaben bei gleichzeitiger Beschränkung der Frauen- und Kinderarbeit gezwungen, zur Existenzsicherung weitere Produkte herzustellen, nur vier Iserlohner Nadelfabriken gelang dieser Umschwung. Verhängnisvoll war, dass keine der Iserlohner Fabriken die Produktion von Nähmaschinennadeln aufnahm, somit war eine große Chance verpasst.

Wegen Überproduktion wurde 1888 die erste Preiskonvention eingeführt. Es folgte 1895 das “Nadelsyndikat” und 1907 das Verteilungskartell “Deutsche Nadelindustrie GmbH” mit Sitz in Iserlohn.

Mit dem I. Weltkrieg wurde Iserlohn von den Weltmärkten abgeschnitten, einige Firmen mussten die Produktion einstellen, schlossen sich zusammen oder nahmen zusätzliche Erzeugnisse in ihre Produktpalette auf.
Die Rheinischen Nadelfabriken in Aachen kauften zwischen 1917 und 1967 acht Iserlohner Nadelfabriken bzw. Exporthäuser auf. Seit den Anfängen der Nadelindustrie sind ca. 150 Betriebe in Iserlohn liquidiert worden, im Jahr 1987 bestanden noch 8 kleinere Nadelbetriebe

Mit dem Firmenarchiv der Nadelfabrik Friedrich Hanebeck erhielt das Stadtarchiv erstmals eine umfangreiche Überlieferung eines in Iserlohn lange Zeit bedeutenden Wirtschaftszweiges.

Besonders hervorzuheben ist, dass bei dieser Gelegenheit ebenfalls im großen Umfang Sachüberreste mit übernommen werden konnten. Damit wurde eine wichtige Grundlage für die Abteilung Nadelindustrie für das stadtgeschichtliche Museum geschaffen.

Bron: https://www.iserlohn.de/kultur/stadtarchiv/stadtgeschichte/nadelindustrie/