Blog | Wat is dat toch met de 'tegenzin' in de maandag? Kwade maandagen en nog meer bijgeloof 19 januari 2020

Hallo allemaal, ik hoop dat jullie een goed weekend achter de rug hebben. Morgenochtend moet ik echt vroeg aan het werk, want ik lees overal dat thuiswerken niet mogelijk is en er mist op komst is. Soms zie ik best wel eens op tegen die maandagen. Maar vooral omdat soms het weekend zo heerlijk relaxed kan zijn zonder vaste verplichtingen. Toch is er altijd na het weekend weer dat idee: "maandag"! Wat is dat toch met de 'tegenzin' in de maandag? Waarom zouden we uit moeten kijken 'voor' in plaats 'naar' de maandag? Daar zijn wat beweringen over. 

Bijgeloof

In het verleden speelde bijgeloof een belangrijke rol in het dagelijks leven. Bijgeloof komt waarschijnlijk voort uit de menselijke eigenschap, verschillende concepten met elkaar te verbinden, zelfs als er geen werkelijk verband is. Bijgeloof hoort bij mensen. We denken dat we daarmee ons lot kunnen beïnvloeden. Maar wat we als een voorteken zien en wat een afdoende ritueel is om het geluk naar onze hand te zetten, dat verandert nog wel eens. Biologen en psychologen verklaren dat uit het feit dat zo’n vermogen nodig is om te overleven. Gevaar loert overal en mensen zoeken naar tekenen om dat te herkennen. Bovendien hebben mensen de behoefte om controle uit te oefenen over hun lot. Dat doen ze door betekenis te hechten aan zaken die om hen heen gebeuren. Ze passen hun gedrag aan naar wat ze als een voorteken zien, bijvoorbeeld met een ritueel.

Ongeluk op maandag

Wat is de reden van al deze vervelende eigenschappen van de maandag?

Maandag wordt vaak gezien als ongeluksdag. Wellicht heeft dit te maken met de tegenzin om na een vrij weekend weer een hele week aan het werk te moeten. Mogelijk is het omdat de maandag genoemd is naar de maangodin Mona, die gezien de gestalten van de maand, zeer veranderlijk is. 

In delen van Friesland en Drenthe ging de maandag door voor een ongeluksdag.

Het vaststellen van een ongeluksdag gebeurde vaak achteraf. Vroeger kwamen mensen bij elkaar om hun ongelukken en wat zij hadden meegemaakt met elkaar te delen. Daarmee kon je bepalen of je er slechter vanaf was gekomen dan de rest van de mensen. Als je bepaalde dingen niet deed, dan dacht je er vanaf te komen.

Boeren

• Boeren die op maandag moeten beginnen met zware klusssen zoals maaien en hooien, hebben nog wel eens de gewoonte om er op zaterdagmiddag al iets aan te doen.
• In bepaalde streken wordt het vee beslist niet op maandag van de stal naar de wei gebracht.
• As je een kwaaie maandag had, dan brakke de koeie d'r poot. Dat moes je net treffe.Als je een kwade maandag had, dan brak de koe haar poot.
• Je koeie mot je niet op maandag in 't land bringe, dat geeft ongelukke. En je mot nooit met je perseneel op maandag (sage)
• Je koeien moet je niet op maandag in het land brengen, dat geeft ongelukken. En je moet nooit met je personeel op maandag beginnen, maar op dinsdag of op zaterdag. En dat wilden ze ook wel zeggen: "Je moet de koeien vrijdags droogzetten (sage). Op maandag moet je nooit de koeien buiten zetten, want er zijn vier kwade maandagen in het jaar.
• Op maandag laten de boeren het vee niet buiten. Op maandag varen de schippers niet uit.

Spullen uitlenen

• Wie 's maandags iets leent, is het kwijt. Iets uitlenen op maandag is onverstandig: men krijgt het gegarandeerd niet terug. 

Trouwen

• Trouwen op maandag is spotten met kans op langdurend geluk. Trouwen op deze dag daarvan was het huwelijk gedoemd om te mislukken. (Soms beweerde men dat de gratis trouwen bedacht is in het Drenthse Dalen. Wie het dan ook maar even kon betalen zou zeker niet op die dag trouwen. 

Sterven

• Iemand die op zijn sterfbed iets aanheeft dat op zondag genaaid is, kan niet op zondag sterven. Die sterft op maandag. (Sage 1963 - Corpus Jaarsma, verslag 395, verhaal 2)

Weer

Vooral als er een nieuwe maan was op maandag werd er niet gebouwd, gereisd of op de akkers gewerkt. (Symboliek van de dagen van de week: bijgeloof, rituelen en gewoonten)

• Als er een maan is op maandag gaat het regenen en stormen.
• Een maandagse maan kan niet zonder wind of regen vergaan.
• Op maandag met nieuwe maan willen veel mensen niet met nieuw werk beginnen, dat brengt geen geluk.
• Bij afnemende maan krijgen we stand van weer; als de maan aan het wassen is, kun je rekenen op wisselvallig weer. Als het op maandag nieuwe maan is, komt er een periode van slecht weer. Zo was het dit jaar; op maandag 18 juli 1966 nieuwe maan en toen kregen we weken lang slechte hondsdagen.(Collectie Wever, verslag 0146, verhaal 9 (Archief Meertens Instituut)

Religie

• Als Petrus Bededictus op maandag zou zichten, dan zichtte hij op zaterdag vast een klein hoekje.
• Kruisdagen zijn binnen de Katholieke Kerk de maandag, dinsdag en woensdag voor Hemelvaartsdag.
• maandag
• Je moet bonen poten op de kruisdagen. (Kooijman, Henk: Volksverhalen uit het grensgebied van Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland en Noord-Brabant. Amsterdam 1988. p. 218)
• Er staat geschreven dat de eerste moord in de geschiedenis op maandag plaatsvond.  Volgens de bijbel doode Kaïn zijn broer Abel op een maandag. 
• Maandag was de geboortedag van de verrader van Jezus, Judas. Daarom kon je beter op maandag je zondagse roes uitslapen.
• De maandag is de broer van de zondag (dronkemansgezegde).

Diversen

• Wat 's maandags begint, 's zaterdags verslindt.
• Maandagmorgenmonster, een ludieke naam voor een apparaat dat op maandagochtend in elkaar gezet is, en dat niet goed functioneert.
• Een schipper durft op de eerste maandag na nieuwjaar niet uit te varen. (Collectie Jaarsma, verslag 827, verhaal 5)
• Haar geknipt op maandag groeit niet meer aan

Rode kool

Uit: Het geheugen van Nederland

Jan Papper uit ons Amsterdam. Die dronk zijn borrel graag (Jan Papper uit ons Amsterdam) Refrein: Eet nooit rooie kool op Maandag / Daar komt ruzie van! (v1-7) te beluisten via YouTube: 

Kees Pruis - Eet nooit rooie kool op maandag